کشیدن دندان عقل و جراحی دندان نهفته یکی از مسائل مهم در مراقبتهای دندانی است که بسیاری از افراد با آن مواجه میشوند. اما بهترین زمان کشیدن دندان عقل به عوامل مختلفی بستگی دارد. در صورتی که این دندانها در سنین جوانی کشیده شوند، عوارض و مشکلات کمتری به همراه دارند. از طرف دیگر، عوارض نکشیدن دندان عقل میتواند شامل درد، عفونت و حتی ایجاد مشکلات در دندانهای مجاور باشد. یکی از رایجترین مشکلات ناشی از دندان عقل، دندان عقل و سردرد است که میتواند به دلیل فشار بر روی سایر دندانها یا اعصاب ایجاد شود.
دکتر حمید پاچناری، متخصص جراحی دهان و صورت در تهران، تجربه گستردهای در انجام جراحیهای دندان عقل دارد و میتواند به شما در تصمیمگیری درباره زمان مناسب کشیدن این دندان کمک کند. جراحی کشیدن دندان عقل ممکن است با درد بعد از کشیدن دندان عقل همراه باشد، اما این درد معمولاً با استفاده از داروهای مسکن و رعایت توصیههای پزشکی قابل کنترل است. یکی از مسائلی که ممکن است پس از جراحی پیش بیاید، بی حسی زبان بعد از جراحی دندان عقل است که معمولاً موقت است و به تدریج برطرف میشود.
در نهایت، هزینههای کشیدن دندان عقل ممکن است بسته به پیچیدگی عمل متفاوت باشد، اما مهم است که در زمان مناسب به متخصص مراجعه کنید تا از مشکلات جدیتر جلوگیری شود. روش کشیدن دندان عقل به تجربه و تخصص جراح بستگی دارد و دکتر پاچناری با استفاده از بهترین تکنیکها و تجهیزات این کار را انجام میدهد.۰۹۹۱۲۷۴۱۰۲۷– ۰۲۱۲۶۲۰۵۶۱۰
دندان عقل چیست؟
دندان عقل سومین دندان آسیاب فرد است که در پشت دهان قرار دارد. آنها هیچ تفاوتی با سایر دندان های آسیاب ندارند، به جز این که ، معمولا بین 17 تا 21 سالگی در آخرین دندان ها رشد می کنند. به همین دلیل است که آنها نام “حکمت” را گرفتند .گاهی برای انجام ایمپلنت دندان نیاز است که فرد دندان های اضافه و نهفته مانند دندان عقل را در ابتدای کار بکشد تا بتواند با ایمپلنت راحت تری را تجربه کند و آن دندان نهفته به کاشت ایمپلنت تاثر نگذارد و حاصل کار را به سمت خرابی نبرد.
دندان عقل نهفته
یکی از رایج ترین مشکلات دندان عقل نهفتگی نام دارد. دندان های عقل در پشت فک رشد می کنند، جایی که استخوان شروع به انحنا می کند و از سطح دندان های دیگر شما دور می شود. این ممکن است عاملی باشد که به نامرتبی دندان عقل کمک می کند. به جای رویش با روکش عمودی، دندانها در مقایسه با سایر دندانهای شما به سمت جلو متمایل میشوند و در برخی موارد ممکن است کاملاً افقی باشند و روکش رو به جلو باشد.
این دندانهای نهفته ممکن است بر روی دندانهای اطراف فشار وارد کنند و دردی مبهم و مبهم ایجاد کنند. دندان عقل نهفته ممکن است در کیسه های رشد خود محصور بماند یا ممکن است تا حدی بیرون بیاید. در هر صورت، اینها به کانونی برای تشکیل باکتری و عفونت بالقوه تبدیل می شوند.
وقتی دندان عقل شما در می آید چه اتفاقی می افتد؟
برخی از دندان های عقل رشد می کنند و هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. در موارد دیگر، آنها ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند، که به طور کلی به این معنی است که آنها فضای کافی برای رشد صحیح ندارند.
فضای کم می تواند مشکلات بزرگی ایجاد کند. زمانی که دندان عقل در موقعیت مناسبی قرار نگیرد، غذا می تواند بین دندان های آسیاب گیر کند. بعلاوه، اگر دندان عقل شما به درستی در نیامده باشد یا فقط تا حدی از آن خارج شده باشد، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن سخت تر است. که می تواند منجر به پوسیدگی یا عفونت شود.
مسئله دیگر: آن دندان آسیاب سوم می تواند دندان های دیگر را شلوغ کند. یا حتی می توانند باعث ایجاد کیستی شوند که می تواند به ریشه دندان های آسیاب کنار دندان عقل آسیب برساند. کیست همچنین می تواند استخوانی را که از دندان ها حمایت می کند، تخریب کند.
وقتی دندان عقل شما در میآید، ممکن است فشار زیادی به فک وارد کند و باعث مشکلاتی مانند جابجایی دندانها یا ناهماهنگی فک شود. در این شرایط، جراحی فک میتواند برای اصلاح این مشکلات و پیشگیری از عوارض بعدی ضروری باشد.۰۹۹۱۲۷۴۱۰۲۷– ۰۲۱۲۶۲۰۵۶۱۰
چه زمانی دندان عقل باید بیرون بیاید؟
«نیازی به برداشتن همه دندانهای عقل نیست، اما باید در سالهای نوجوانی مورد ارزیابی قرار گیرند، بنابراین میتوانید یک استراتژی برای آینده تنظیم کنید». دندانپزشک شما ممکن است هر سال یا بیشتر آنها را با اشعه ایکس و عکس رادیولوژی دندان بررسی کند. سپس در مورد زمان مناسب برای بیرون آوردن آنها تصمیم بگیرد.
به طور کلی، دندانپزشک شما به محض ایجاد مشکلاتی مانند کیست یا درد، کشیدن دندان عقل را به شما پیشنهاد می کند. یا اگر بیماری لثه یا پوسیدگی دندان دارید.
دندان عقل در هر سنی قابل برداشتن است، اما ساده ترین زمان، زمانی است که برای اولین بار در می آیند. هنگامی که شما یک نوجوان هستید، ریشه های این دندان های آسیاب هنوز در حال رشد هستند.”با افزایش سن، ریشه ها به طور کامل رشد می کنند. بنابراین، از بین بردن دندان ها دشوارتر می شود.” او میگوید این بهویژه اگر ریشهها به اعصاب نزدیک در فک پایین شما تبدیل شوند، صادق است.
اگر دندانپزشک در بیرون آوردن دندان ها مشکل داشته باشد، بهبودی در سنین بالاتر نیز سخت تر می شود. «ما به اندازه زمانی که جوانتر هستیم، درمان نمیکنیم.
برخی از دندان های عقل به طور کامل روییده اند. برخی دیگر نهفته هستند، به این معنی که دندان ها در لثه یا استخوان فک شما قرار می گیرند. دندانپزشک شما ممکن است یک جراح دهان را برای برداشتن دندان عقل نهفته توصیه کند.
نشانه واضح که باید دندان عقل را از بین ببرید
1. ضربه زدن به دندان عقل
نهفتگی دندان عقل زمانی است که دندان آسیاب سوم بدون بیرون آمدن کامل از لثه رشد می کند. آنها اغلب با زاویه ای عجیب رشد می کنند و به صورت کج ظاهر می شوند و به دندان های سالم همسایه شما آسیب می رسانند. دندان عقل نهفته گاهی اوقات می تواند 180 درجه در جهت اشتباه به داخل فک رشد کند و باعث ایجاد کیست استخوان فک، عفونت دهان و بیماری لثه شود. در برخی موارد، دندان عقل نهفته باعث ناراحتی می شود، در حالی که ممکن است در موارد دیگر از نهفتگی کاملاً بی اطلاع باشید. دندان عقل نهفته اغلب علت بسیاری از علائم و نشانه های زیر است.
2. التهاب لثه
التهاب لثه زمانی رخ می دهد که غذا، پلاک و باکتری در زیر بافت لثه شما قرار گیرد. لثه های متورم یا ملتهب نشانه واضح و شایعی است که نشان می دهد ممکن است دندان عقل شما نهفته باشد یا تا حدی بیرون بیاید. بافت اطراف دندانهای شما در پشت دهان متورم، قرمز رنگ و به لمس حساس میشود. بافت ملتهب لثه یکی از رایج ترین نشانه ها برای کشیدن دندان عقل در اسرع وقت است.
3. فک سفت
سفتی در فک نشانه رایجی است که نشان میدهد دندانهای عقل در حالی که دندانهای سالم شما را شلوغ میکنند، به فک شما فشار وارد میکنند. سفتی و بی حرکتی در نهایت می تواند به درد در فک شما تبدیل شود، زیرا دندان عقل همچنان به دندان های دیگر شما فشار می آورد. به محض اینکه متوجه سفتی یا ناراحتی در فک خود شدید برای معاینه دندان عقل با دندانپزشک یا جراح دهان خود تماس بگیرید.
4. درد فک
اگر در پشت فک خود درد داشته باشید یا در باز کردن دهان خود مشکل داشته باشید، ممکن است دندان عقل شما نهفته شود. از آنجایی که فک شما به طور طبیعی فضای کافی برای بیش از 28 دندان ندارد، دندان عقل اغلب نمی تواند به درستی بیرون بیاید بدون اینکه دندان های سالم شما مختل شود. بنابراین، گاهی اوقات دندان عقل در زوایای شدید ظاهر می شود که مانع از برخورد دندان های بالا و پایین شما در موقعیت صحیح می شود.
5. کیست های دهان
کیست ها کیسه های مایعی هستند که در صورت درمان نشدن دندان عقل نهفته در بافت دهان، لثه و فک ایجاد می شوند. در نهایت کیست ها باعث پوسیدگی ریشه دندان های مجاور و آسیب به استخوان فک می شوند. در برخی موارد، کیست های دهان می توانند به تومور تبدیل شوند و به جراحی فک و سایر درمان های تهاجمی تر نیاز داشته باشند.
6. درد یا حساسیت در پشت دهان هنگام مسواک زدن
درد یا حساسیت در اطراف دندان های پشت دهان نشانه واضحی است که ممکن است دندان عقل خود را درآورید. وقتی دندان های خود را مسواک می زنید یا غذا می خورید، آیا دندان های پشت دهان به فشار و دما حساس هستند؟ اگر نمی توانید بدون پیچیدن مسواک بزنید یا بجوید، وقت آن است که قبل از بدتر شدن مشکل، کشیدن دندان عقل را در نظر بگیرید.
7. پوسیدگی در دندان های مجاور
دندان عقل به دندان های سالم آسیب می رساند و باعث پوسیدگی دندان می شود. بی توجهی به کشیدن دندان عقل می تواند برای بقیه دندان های سالم شما مضر باشد زیرا به تدریج از جای خود خارج می شوند و در معرض باکتری های مضر قرار می گیرند. اگر تصمیم دارید حساسیت یا درد دهانتان را نادیده بگیرید یا تحمل کنید، خود را برای دنیایی از درد و مشکلات دندانی آماده کرده اید.
8. بوی بد یا مزه دائمی در دهان شما
اگر تمام روز با طعم بد در دهان راه می روید، دندان عقل شما ممکن است باعث پوسیدگی دندان های مجاور شده باشد و احتمالاً دندان پوسیده ای دارید. پوسیدگی و پوسیدگی دندان باکتری های عفونی کننده زخم را جذب می کند و ترکیبات گوگردی ایجاد می کند که بوی بدی می دهد و برای سلامتی شما مضر است. علامت واضحی که نشان می دهد دندان عقل شما باید برداشته شود بوی بد دهان است.
9. مشکلات سینوسی
ممکن است متوجه نشوید که کف سینوس شما چقدر به استخوان فک بالایی نزدیک به پشت دهان نزدیک است. اگر اجازه رشد پیدا کند، ریشه دندان عقل می تواند از طریق فک رشد کند و به کف سینوس شما آسیب برساند. دندان عقل شما ممکن است باعث احتقان مکرر، سردرد، فشار سینوسی یا درد سینوسی شود. و اگر تصمیم دارید دندان عقل خود را حفظ کنید، این مشکلات سلامتی و سایر موارد در هر زمانی در آینده ممکن است ایجاد شوند.
وقتی دندان عقل شما را می کشند دقیقا چه اتفاقی می افتد؟
ابتدا، شما و دندانپزشکتان تصمیم می گیرید که چه نوع بیهوشی را انجام دهید. چند نوع وجود دارد – بی حسی موضعی، آرام بخش داخل وریدی (IV) یا بیهوشی عمومی. «هر کسی که دندان عقل خود را بیرون آورده است، نیازی به خوابیدن یا آرامبخشی ندارد.
در مرحله بعد، دندانپزشک به شما شات می دهد تا ناحیه اطراف دندان عقل را بی حس کند. سپس لثه را برش می دهند تا دندان را خارج کنند. برای بیرون آوردن دندان، گاهی اوقات دندانپزشک باید دندان را تکه تکه کند یا از مته برای برداشتن مقداری استخوان اطراف دندان استفاده کند.
پس از کشیدن دندان عقل، لثه های شما با بخیه های قابل حل دوخته می شود. اگر آرامبخش IV یا بیهوشی عمومی دریافت می کنید، باید با یک همراه به خانه بروید و بهتر است که یک ساعتی را تا زمانی که بیهوشی از بدن شما از بین برود بماند.
مراقبت های بعد از کشیدن دندان عقل
-
خونریزی را کنترل کنید.
این مهمترین کاری است که باید بعد از جراحی انجام داد. دندانپزشک شما را با گاز استریل در حالت گاز گرفتن به خانه می فرستد. گاز استریل به جذب خون کمک می کند و فشار باعث کاهش خونریزی می شود. خونریزی باید بعد از یک ساعت یا بیشتر متوقف شود.
-
استراحت کنید.
بعد از جراحی راحت باشید. روز اول را استراحت کنید که روز بعد بتوانید کمی فعالیت بیشتری انجام دهید.
-
فک خود را فریز کنید.
روی فک خود در محل جراحی تا حد امکان در 48 ساعت اول یخ بگذارید. که به کاهش تورم کمک می کند. او اضافه میکند که تورم معمولاً 2 یا 3 روز طول میکشد، بسته به اینکه چقدر خوب از یخ استفاده کردهاید. و یا بستنی یخی میل نمایید و آن را اندکی در دهان نگه دارید.
-
برای کاهش درد از داروهای تجویز شده استفاده کنید
روز اول بدترین روز از نظر ناراحتی و احساس های ناخوشایند در دهان است. این وضعیت باید بعد از 24 ساعت اول بهتر شود. پس با کمک داروهای تجویز شده از سمت دندانپزشک به بهبود حال خود کمک کنید.
-
غذاهای نرم میل کنید.
برای چند روز به غذاهای نرم یا آنچه «غذاهای جویدنی حداقل» مینامد، بچسبید. مایعات اسموتی ها و سوپ خوب هستند. او می گوید، اما غذاهای نرم مانند پاستا، برنج، املت و پنکیک نیز خوب هستند.
-
آب کافی بنوشید
برای کمک به تمیز نگه داشتن دندان ها آب کافی بنوشید. اما از استفاده از نی خودداری کنید، زیرا می تواند لخته های خونی را که به بهبودی دهان شما کمک می کند، مختل کند.
بدانید چه زمانی با دندانپزشک تماس بگیرید.
اگر درد بعد از چند روز به جای بهبودی بدتر شد، به دندانپزشک اطلاع دهید. این زمانی است که لخته خونی که روی حفره شما ایجاد می شود جابجا می شود و اعصاب و استخوان را آشکار می کند. دندانپزشک شما ناحیه مورد نظر را تمیز می کند و با مقداری داروی موضعی پانسمان می کند.
اگر تصمیم دارید دندان عقل خود را حفظ کنید، حتماً معاینات منظم دندانپزشکی را برنامه ریزی کنید. دندانپزشک شما می تواند هر مشکل احتمالی را بررسی کند و بقیه دندان های شما را نیز سالم نگه دارد.۰۹۹۱۲۷۴۱۰۲۷– ۰۲۱۲۶۲۰۵۶۱۰
بهترین سن برای کشیدن دندان عقل
افراد در هر سنی می توانند دندان عقل خود را در صورتی که دندان ها مشکل ایجاد کنند، بکشند. با این حال، هدف سنی ترجیحی بین 18 تا 24 سال است. سریعترین زمانی که میتوان دندان عقل را با خیال راحت کشید، زمانی است که ریشه به حدود دو سوم اندازه کامل خود رسیده باشد. این ممکن است دیرتر یا زودتر از 18 باشد، بسته به بیمار. معمولاً در این سن مشخص می شود که دندان عقل چگونه رشد می کند.
راهنمای بالای 24 سالگی یک نقطه برش توصیه شده است که پس از آن ریشه های دندان عقل به طور کامل تشکیل می شود و کشیدن را پیچیده تر می کند. در این سن، شما هنوز برای بهبودی سریع به اندازه کافی جوان هستید. برداشتن دندان عقل در سنین بالاتر ممکن است به جراحی پیچیدهتری نیاز داشته باشد و زمان بهبودی شما میتواند کندتر باشد و خطر عارضه بیشتری نیز داشته باشد.
چه زمانی باید به برداشتن دندان عقل فکر کرد؟
تعدادی از مشکلات، از شلوغی بیش از حد و درد گرفته تا ترک خوردگی دندان های آسیاب پشت و سردرد، می تواند به طور مستقیم با رشد دندان عقل مرتبط باشد. اکثر متخصصان دندانپزشکی و جراحان دهان توصیه می کنند که قبل از شروع این مشکلات، دندان عقل را بکشید. اگر قبل از شروع مشکلات، دندان عقل را نکشید، توصیه میشود در اولین نشانههای مشکل، دندان عقل را خارج کنید.
دندان عقل هر فردی با سرعت های متفاوتی رشد می کند. این امر تقریباً غیرممکن میکند که جدول زمانی دقیقی از زمان حذف آنها ارائه شود. به طور متوسط، بیشتر افراد در سنین 17 تا 25 سالگی دندان عقل خود را می کشند. با این حال، همیشه اینطور نیست. برخی از افراد در سن 14 یا 15 سالگی نیاز به کشیدن دندان عقل دارند در حالی که برخی دیگر می توانند تا 25 یا 30 سالگی صبر کنند.
چگونه بفهمیم زمان برداشتن دندان عقل فرا رسیده است
هر سال دندانپزشک شما احتمالاً از کل دهان شما رادیوگرافی معمولی می گیرد. در حالی که از این اشعه ایکس برای تعیین پوسیدگی و سایر مشکلات دندانی استفاده می شود، اما برای نظارت بر رشد دندان عقل شما نیز استفاده می شود.
در عکسبرداری با اشعه ایکس، دندانپزشک شما ابتدا میتواند تشخیص دهد که آیا دندان عقل دارید یا خیر. همه دندان عقل نخواهند گرفت. اشعه ایکس وجود دندان عقل را نشان می دهد.
هنگامی که مشخص شد شما دندان عقل دارید، دندانپزشک شما رشد آنها را کنترل می کند. چیزهایی که دندانپزشک شما در عکسبرداری با اشعه ایکس به آنها نگاه میکند عبارتند از اینکه دندان عقل شما در چه جهتی رشد میکند، آیا در لثه نهفته است یا نه، و اینکه آیا آنها کاملاً رشد کردهاند. همه این موارد عواملی هستند که تعیین می کنند که آیا – و چه زمانی – باید برای جراحی دهان برنامه ریزی کنید.
آیا زمان بهتری برای برنامه ریزی برای جراحی کشیدن دندان عقل وجود دارد؟
جراحان دهان اغلب ترجیح می دهند قبل از اینکه ریشه دندان ها به طور کامل شکل بگیرد، جراحی برداشتن دندان عقل را انجام دهند. هنگامی که ریشه ها شکل می گیرند، عمل جراحی پیچیده تر می شود و بهبودی شما زمان بیشتری می برد. برداشتن دندانها قبل از تشکیل ریشه، خطر عوارض ناشی از عمل را کاهش میدهد و به بهبود سریعتر شما کمک میکند.
سنی که در آن ریشه دندان عقل به طور کامل شکل می گیرد، در افراد مختلف متفاوت است. با این حال، معمولا در سنین 14 تا 18 سالگی رخ می دهد.
آیا برای انجام جراحی کشیدن دندان عقل پیرترهستید؟
حتی اگر معمولاً توصیه می شود که در دوران نوجوانی دندان عقل خود را بردارید، این به این معنی نیست که این یک الزام است. در هر سنی می توانید دندان عقل را خارج کنید.
اگر دندان عقل را در سنین بالاتر کشیده اید، به خاطر داشته باشید که ممکن است عوارضی را تجربه کنید. هر چه سن شما در هنگام برداشتن دندان عقل شما بیشتر باشد، خطر ابتلا به عفونت، خشکی حفره ها و بهبودی کندتر در شما بیشتر می شود.
در حین جراحی کشیدن دندان عقل چه اتفاقی می افتد؟
اکثر جراحی های برداشتن دندان عقل به صورت سرپایی توسط جراح دهان انجام می شود. یک بیهوشی عمومی برای آرامش شما تجویز می شود. بیهوشی عمومی انجام این روش طولانی را آسان تر می کند زیرا شما در حالت آرام قرار می گیرید و تقریباً در خواب هستید. پس از اتمام این روش، چیزی از آن به خاطر نمی آورید.
در حین عمل، جراح دهان، اگر دندانها نهفته باشد، برش کوچکی در امتداد خط لثه ایجاد میکند تا به دندان عقل دسترسی پیدا کند. اگر دندان ها به طور کامل روییده اند، نیازی به ایجاد برش نیست، زیرا آنها قبلاً از خط لثه خارج شده اند. سپس جراح دهان، دندان عقل را به چهار بخش کوچک برش میدهد. دندان را به بخش هایی برش می دهند تا راحت تر برداشته شود. گاهی اوقات، اگر دندان به شدت نهفته باشد یا ریشه ها به طور کامل رشد کرده باشند، ممکن است نیاز به برداشتن مقداری از استخوان فک باشد.
جمع بندی
در نهایت، کشیدن دندان عقل در زمان مناسب میتواند از بروز مشکلات جدی همچون درد، عفونت و دندان عقل و سردرد جلوگیری کند. دکتر حمید پاچناری با تخصص خود در جراحی دهان و صورت، بهترین روشها را برای انجام این جراحی به کار میبرد و از عوارض احتمالی مانند بی حسی زبان بعد از جراحی دندان عقل کاسته میشود. با توجه به هزینههای مختلف و اهمیت زمان کشیدن دندان، مشاوره با متخصص برای تصمیمگیری صحیح ضروری است.۰۹۹۱۲۷۴۱۰۲۷– ۰۲۱۲۶۲۰۵۶۱۰
سوالات متداول
چه مدت بعد از جراحی میتوانم به فعالیتهای روزمره بازگردم؟
بیشتر بیماران پس از ۲ تا ۳ روز قادر به بازگشت به فعالیتهای سبک هستند، اما توصیه میشود تا یک هفته از فعالیتهای شدید پرهیز کنید.
چطور میتوانم وقت ملاقات با دکتر حمید پاچناری بگیرم؟
برای رزرو وقت ملاقات با دکتر حمید پاچناری میتوانید از طریق تماس تلفنی یا وبسایت مطب ایشان اقدام کنید.
چه عوارضی ممکن است پس از کشیدن دندان عقل پیش بیاید؟
برخی عوارض رایج شامل درد بعد از کشیدن دندان عقل، بی حسی زبان بعد از جراحی دندان عقل و تورم است. این عوارض معمولاً موقت هستند و با رعایت دستورات پزشکی بهبود مییابند.
هزینه کشیدن دندان عقل چقدر است؟
هزینه کشیدن دندان عقل بستگی به پیچیدگی جراحی دارد. دندانهای نهفته هزینه بیشتری دارند. برای برآورد دقیقتر، بهتر است با دکتر حمید پاچناری مشاوره کنید.
آیا کشیدن دندان عقل درد دارد؟
در طول جراحی کشیدن دندان عقل شما تحت بیحسی موضعی یا بیهوشی عمومی قرار میگیرید، بنابراین درد در حین عمل نخواهید داشت. پس از جراحی ممکن است درد مختصری داشته باشید که با داروهای مسکن کنترل میشود.
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقل نهفته دندانی است که به طور کامل در لثه یا استخوان فک قرار دارد و قادر به بیرون آمدن نیست. این دندانها معمولاً باید جراحی شوند.
چه زمانی باید دندان عقل را کشید؟
بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل زمانی است که این دندانها رشد میکنند و به سایر دندانها فشار میآورند. تا قبل از ۲۵ سالگی معمولاً این جراحی راحتتر و با عوارض کمتری انجام میشود.